Günümüz dijital dünyasında ağlar, cihazların birbiriyle iletişim kurmasını sağlayan temel altyapılardan biridir. Bir ağ, iki veya daha fazla cihazın veri ve kaynak paylaşımı yapmasını mümkün kılan bir bağlantıdır. İnternet, yerel ağlar (LAN), geniş alan ağları (WAN) ve metropol alan ağları (MAN) gibi çeşitli ağ türleri bulunmaktadır.

Bu yazıda ağ sistemlerinin temel bileşenlerini ele alarak, ağ iletişiminin nasıl çalıştığını açıklayacağız.

Ağ ve Türleri

Bir ağ, iki veya daha fazla cihazın birbirine bağlanarak veri paylaşımını gerçekleştirdiği sistemdir. Ağ türleri şunlardır:

• LAN (Local Area Network – Yerel Alan Ağı): Küçük bir alan içinde bulunan cihazları birbirine bağlayan ağ türüdür.
• WAN (Wide Area Network – Geniş Alan Ağı): Farklı coğrafi bölgelerde bulunan cihazları bağlayan geniş kapsamlı ağdır.
• MAN (Metropolitan Area Network – Metropol Alan Ağı): Bir şehir veya büyük bir yerleşim alanı içerisindeki ağları birbirine bağlayan sistemdir.

Anahtarlar (Switches)

Anahtarlar (Switches), yerel alan ağında (LAN) cihazların birbirine bağlanmasını ve veri trafiğini yönlendirmesini sağlayan cihazlardır. Anahtarların türleri şunlardır:

• Yönetilmeyen Anahtar (Unmanaged Switch): Kullanıcı tarafından yapılandırılmadan çalışan basit ağ cihazıdır.
• Yönetilen Anahtar (Managed Switch): İleri düzey yapılandırmalar sunan, ağ yöneticileri tarafından yönetilen anahtardır.
• Akıllı Anahtar (Smart Switch): Yönetilen anahtarın temel özelliklerine sahip ancak daha sınırlı yapılandırma seçenekleri sunan modeldir.
• Katman 3 Anahtar (Layer 3 Switch): Yönlendirme (routing) işlemlerini gerçekleştirebilen gelişmiş anahtar türüdür.

Yönlendirici (Router)

Yönlendirici (Router), veri paketlerini kaynak ile hedef arasında yönlendiren cihazdır. Yönlendiriciler, farklı ağlar arasında iletişim kurmaya yardımcı olur. Yönlendirme türleri şunlardır:

• Statik Yönlendirme (Static Routing): Manuel olarak belirlenen ve değişmeyen yönlendirme kurallarına dayalıdır.
• Dinamik Yönlendirme (Dynamic Routing): Otomatik olarak güncellenen yönlendirme tabloları ile çalışan yönlendirme türüdür.
• Varsayılan Yönlendirme (Default Routing): Bilinmeyen bir hedefe ulaşmak için kullanılan yönlendirme yöntemidir.

VLAN (Sanal Yerel Alan Ağı)

VLAN (Virtual Local Area Network), bir ağdaki cihazları mantıksal gruplara ayırarak veri trafiğinin daha düzenli ve güvenli olmasını sağlar. VLAN türleri şunlardır:

• Varsayılan VLAN (Default VLAN): Tüm cihazların başlangıçta içinde bulunduğu ağ segmentidir.
• Veri VLAN (Data VLAN): Genel veri trafiği için kullanılan VLAN’dır.
• Ses VLAN (Voice VLAN): VoIP (Voice over IP) cihazları için ayrılmış VLAN türüdür.
• Yerel VLAN (Native VLAN): Trunk bağlantılarında varsayılan olarak kullanılan VLAN’dır.

Trunking (Bağlantı Toplama)

Trunking, birden fazla VLAN’ın aynı fiziksel bağlantı üzerinden iletişim kurmasını sağlar. Trunking yöntemleri şunlardır:

• 802.1Q (Dot1Q): Standart VLAN trunking protokolüdür.
• ISL (Inter-Switch Link): Cisco’ya özgü bir trunking protokolüdür.

EtherChannel (Bağlantı Kanalı)

EtherChannel, birden fazla fiziksel bağlantıyı tek bir mantıksal bağlantı olarak birleştirerek ağ performansını artıran yöntemdir. EtherChannel türleri şunlardır:

• PAgP (Port Aggregation Protocol): Cisco tarafından geliştirilen bağlantı toplama protokolüdür.
• LACP (Link Aggregation Control Protocol): IEEE tarafından standartlaştırılmış bir bağlantı toplama protokolüdür.
• Statik (Manual): Manuel yapılandırma ile oluşturulan bağlantı toplama yöntemi.

STP (Spanning Tree Protocol)

STP, ağdaki döngüleri önlemek için geliştirilmiş bir protokoldür. STP’nin türleri şunlardır:

• STP: Standart Spanning Tree Protokolü.
• RSTP (Rapid Spanning Tree Protocol): Daha hızlı ağ toparlanması sağlayan gelişmiş STP sürümüdür.

ACL (Erişim Kontrol Listesi)

ACL, ağ trafiğini filtreleyerek güvenlik önlemleri almaya yardımcı olan bir sistemdir. ACL türleri şunlardır:

• Standart ACL: Kaynak IP adresine göre filtreleme yapar.
• Genişletilmiş ACL: Kaynak, hedef, protokol ve port numarası gibi kriterlere göre filtreleme yapar.
• Adlandırılmış ACL: Daha esnek yapılandırmalar sunan ACL türüdür.