Linux sistemlerinde swap, RAM dolduğunda devreye giren bir “yedek bellek alanıdır”.
Yani fiziksel belleğin (RAM’in) yetmediği durumlarda işletim sistemi, kullanılmayan verileri geçici olarak depolama birimine (disk, SSD, SD kart) taşır.
Bu sayede sistem çökmez veya kilitlenmez; sadece biraz yavaşlar.

Swap’ı, RAM’in “acil durum uzantısı” gibi düşünebiliriz.

🧩 Swap Ne İşe Yarar?

• 🧮 RAM dolduğunda geçici bellek alanı sağlar.
• 🧊 Programların kapanmasını veya sistemin donmasını engeller.
• 🧑‍💻 Düşük RAM’li sistemlerde (örnek: Raspberry Pi, mini sunucular, VPS’ler) stabiliteyi artırır.
• 🛠️ Büyük işlemler (örnek: derleme, veri işleme, Docker) sırasında sistemi dengede tutar.

⚙️ Swap Türleri

Swap iki şekilde kullanılabilir:

1. Swap Partition (bölüm): Diskte özel bir alan ayrılır.
2. Swap File (dosya): Normal bir dosya sistemi içinde oluşturulan swap dosyasıdır.

Günümüzde en çok swap file yöntemi tercih edilir çünkü:

• Boyutu kolayca değiştirilebilir,
• Diskin tamamını yeniden bölümlendirmek gerekmez,
• Basit bir komutla oluşturulabilir.

🧠 Swap Ne Kadar Olmalı?

Genel öneriler:

RAM Miktarı	Önerilen Swap
512 MB	1 GB
1 GB	1–2 GB
2 GB	1 GB
4 GB+	512 MB veya kapatılabilir

💡 Raspberry Pi kullanıcıları için genellikle 1 GB swap idealdir.

🛠️ Swap Alanı Oluşturmanın Otomatik Yolu (Script ile)

Aşağıdaki script, Linux veya Raspberry Pi üzerinde otomatik olarak swap alanını oluşturur, yapılandırır ve kalıcı hale getirir.
Sadece çalıştırın, size ne kadar swap istiyorsunuz diye sorar — gerisini kendi yapar 👇

🔧 Script: nano swap-setup.sh

#!/bin/sh
# kutayutku.com için sh uyumlu swap script 😊

echo "🔹 Mevcut swap durumu:"
swapon --show || echo "Swap etkin değil."

echo
echo "Yeni swap boyutunu seç:"
echo "  1) 512M"
echo "  2) 1G"
echo "  3) 2G"
echo "  4) 4G"
echo "  5) 8G"
printf "Seçimin (1-5 veya özel değer örnek 3G): "
read CHOICE

case "$CHOICE" in
  1) SWAP_SIZE="512M" ;;
  2) SWAP_SIZE="1G" ;;
  3) SWAP_SIZE="2G" ;;
  4) SWAP_SIZE="4G" ;;
  5) SWAP_SIZE="8G" ;;
  *) SWAP_SIZE="$CHOICE" ;; # Elle yazarsa doğrudan onu kullan
esac

if [ -z "$SWAP_SIZE" ]; then
  echo "❌ Hata: Boyut girmedin. Örnek: 1G"
  exit 1
fi

echo
echo "⏳ Mevcut swap devre dışı bırakılıyor..."
swapoff -a 2>/dev/null

if [ -f /swapfile ]; then
  echo "🧹 Eski /swapfile siliniyor..."
  rm -f /swapfile
fi

# Sayısal kısmı ve birimi ayır
unit=$(echo "$SWAP_SIZE" | sed 's/[0-9]//g')
num=$(echo "$SWAP_SIZE" | sed 's/[^0-9]//g')

case "$unit" in
  G|g) bytes=$(expr $num \* 1024 \* 1024 \* 1024); count=$(expr $num \* 1024);;
  M|m) bytes=$(expr $num \* 1024 \* 1024); count=$num;;
  K|k) bytes=$(expr $num \* 1024); count=$(expr $num / 1024);;
  *) echo "❌ Geçersiz birim! Sadece K, M veya G kullan."; exit 1;;
esac

echo "⚙️ Yeni $SWAP_SIZE swap oluşturuluyor..."
if ! fallocate -l "$bytes" /swapfile 2>/dev/null; then
  echo "⚠️ fallocate başarısız oldu, dd yöntemiyle oluşturuluyor..."
  dd if=/dev/zero of=/swapfile bs=1M count=$count status=progress
fi

chmod 600 /swapfile
mkswap /swapfile
swapon /swapfile

if ! grep -q '/swapfile' /etc/fstab; then
  echo "/swapfile none swap sw 0 0" >> /etc/fstab
fi

echo
echo "✅ Yeni swap başarıyla oluşturuldu!"
swapon --show
echo
echo "💾 Sistem yeniden başlasa bile bu swap otomatik etkinleşecek."
echo "🎯 Mevcut durum:"
free -h

🧭 Kullanım Adımları

1. Script’i yazın: nano swap-setup.sh
2. Çalıştırılabilir hale getirin: chmod +x swap-setup.sh
3. Script’i çalıştırın: sudo sh swap-setup.sh
4. İstediğiniz boyutu girin (örnek: 1G, 2G).

🍓 Raspberry Pi’de Swap Kullanımı

Raspberry Pi modelleri genelde 1–2 GB RAM ile gelir.
Birden fazla program, web sunucusu, veya veri işleme uygulaması çalıştırıyorsanız swap hayati öneme sahiptir.

Bu script:

• RPi OS (Debian tabanlı) sistemlerde sorunsuz çalışır,
• Swap alanını SD karta veya bağlı SSD’ye oluşturur,
• /etc/fstab içine kaydederek kalıcı hale getirir.

⚠️ Not: SD kartlar fazla yazma işlemini sevmez. Swap’ı sürekli kullanan sistemlerde SSD veya USB bellek tercih edilmelidir.

🧩 Swap Alanını Kontrol Etme

Swap aktif mi görmek için:

swapon --show
free -h

Örnek çıktı:

Swap: 1.0G   50M used   950M free

🧰 Swap’ı Silmek veya Kapatmak

Swap’ı kaldırmak istersen:

sudo swapoff -a
sudo rm /swapfile
sudo nano /etc/fstab   # ve satırı silin: /swapfile none swap sw 0 0

🎯 Sonuç

Swap, özellikle düşük RAM’li sistemlerde sistem kararlılığını büyük ölçüde artırır.
Bu otomatik script sayesinde swap ayarlarını tek komutla yapmak mümkün.
Özellikle Raspberry Pi veya mini VPS kullanıcıları için hayat kurtarıcıdır.